İŞLEMCİ / ALAN ORTAK 2

İşlemci Nedir?

İşlemci bilgisayarın bütün birimleri arasındaki akışı kontrol eder.Veri akışını kontrol eden işlemci, veri değerlendirip ve üretme görevini yerine getiren en önemli aygıtlardan biridir.İşlemci tarafından işlenen veriler bazen çok basit olduğu gibi bazen de çok karmaşık olabiliyor.Yani temel aritmetik işlemler yapabildiği gibi karmaşık diyebileceğimiz işlemleri yapabilmektedir.

İşlemciler sadece bilgisayra ait bir elektronik birim değildir.Diğer bütün elektronik sistemlerde de işlemciler bulunmaktadır.Örneğin, otomatik çamaşır makinesi, otomatik bulaşık makinesi; fabrikalardaki otomatik cihazlar, televizyon. İşlemci yerine mikroişlemci, CPU (sipiu diye okunur – Central Processing Unit ), MİB (CPU’nun Türkçe karşılığı – Merkezi İşlem Birimi), μP (mikro processor-mikro prosesır diye  okunur) isimlerini de sıklıkla kullanıyoruz.

İşlemci = Mikroişlemci = MİB = CPU = μP

Aslında işlemciler, sadece bilgisayarlarda bulunan bir donanım değildir. Tüm elektronik sistemlerde işlemciler bulunur. Örneğin, otomatik çamaşır makinesi, otomatik bulaşık makinesi; fabrikalardaki otomatik cihazlar, televizyon. İşlemci yerine mikroişlemci, CPU (sipiu diye okunur – Central Processing Unit ), MİB (CPU’nun Türkçe karşılığı – Merkezi İşlem Birimi), μP (mikro processor-mikro prosesır diye okunur) isimlerini de sıklıkla kullanıyoruz.

İşlemcinin Görevi Nedir?

“İşlemcinin görevi nedir?” Diye sorulduğunda birçok kişi net bir cevap veremese de işlemciyi bilgisayarın beyni olarak tanımlar. Bu tanımlama, işlemcinin önemini kavradıklarını ifade eder. İşlemcinin anlaşılabilmesi için görevini net olarak  tanımlamalıyız. Bugün piyasada çeşitli işlemciler bulunmaktadır. Eğer işlemcinin bilgisayardaki görevini tam olarak bilmezseniz bu donanımda seçim yapmanız zorlaşacaktır. İşlemciyi anlamanız sizi hem mesleğinizde daha yeterli yaparken hem de bilinçli bir tüketici hâline getirecektir.

İşlemcinin Yapısı

Üreticiler, farklı işlemci mimarilerine göre işlemci üretirler. İşlemci mimarisi; işlemcinin işlemleri gerçekleştirme yöntemi, teknolojisi ve tasarımını ifade eder. Ortak mimariye sahip olan işlemciler aynı komutları tanımakta ve aynı yazılımları çalıştırabilmektedirler. Her işlemci temel bazı birimleri içinde barındırır. İşlemcilerin gelişim sürecinde bu birimlerin özellikleri artırılmıştır. Genel bir işlemci yapısı aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

Çekirdek (Core)

Komut çalıştırma işlemlerini yapan bölümdür. Çalıştırma birimi (execution unit) olarak da bilinir.

ALU (Aritmetik Lojik Unit / Aritmetik Mantık Birimi)

İşlemci tarafından gerçekleştirilecek matematiksel ve mantıksal işlemlerin yapıldığı bölümdür.

Ön Bellek (Cache)

Sistem belleğinden gelen veriler, çoğunlukla CPU’nun hızına yetişemezler. Bu problemi çözmek için CPU içinde yüksek hızlı hafızalar bulunur. Ön bellek çalışmakta olan programa ait komutların, verilerin geçici olarak saklandığı yüksek hızlı hafızalardır.İşlemcinin komutları daha hızlı yüklemesini sağlayan bu hafıza genellikle L1 (Level 1) ve L2 (Level 2) olmak üzere iki kısımdan oluşur. İşlemci, ihtiyaç duyduğu komutu ilk  önce L1 ön bellekte (L1 ön bellek L2 ön bellekten daha hızlıdır.) arar. Eğer işlemcinin aradığı komut burada yoksa L2 önbelleğe bakar. Eğer burada da yoksa sırasıyla RAM ve sabit disk üzerindeki sanal hafıza üzerinde arar. Ön belleklerin kimisi işlemci ile aynı hızda çalışır.

Kontrol Birimi

İşlemciye gönderilen komutların çözülüp (komutun ne anlama geldiğinin tanımlanması) işletilmesini sağlar. İşlemci içindeki birimlerin ve dışındaki birimlerin eş  zamanlı olarak çalışmasını sağlayan kontrol sinyalleri bu birim tarafından üretilir.

İşlemci Hızı

Günümüzde kişisel bilgisayarlarda (PC=Personel Computer) kullanılan tüm donanımlar 20 yıl öncesine göre çok daha hızlıdır. Ama her donanımın hızı eşit ölçüde artmamıştır. En büyük hız gelişimi, işlemcilerde gerçekleşmiştir.  Bilgisayarın tüm donanımlarının bağlandığı kart olan ana kartta saat çipi (saat yongası) vardır. Bu saat sistem hızını (FSB) belirler. Saatin her “tik”i, saniyede milyon veya  milyar devirle ölçülür. Saniyedeki tek devirin ölçüsü Hertz’dir. (Hertz diye okunur)  İşlemcilerde hız, işlemcinin birim zamanda yapabildiği işlem sayısı olarak tanımlanmaktadır. Bir saniyede yapılan milyon adet işlem Mhz (Megahertz) olarak  tanımlanır ve temel hız ölçüsüdür. Ancak günümüz işlemcileri saniyede milyar işlem – Ghz (Gigahertz –cigahertz diye okunur) hız seviyesine ulaşmışlardır.

Overclock (Hız Aşımı, Hız Aşırtma)

İşlemci üretilirken “işlemcinin hızı şu değerde olsun” diyerek üretilemez. İşlemci önce üretilir. Sonra işlemci üzerinde çeşitli testler yapılır. İşlemcinin en tutarlı sonuçlar verdiği hıza, o işlemcinin hızı denir ve işlemci üzerine bu hız değeri basılır. Aslında etiketinde 3.2  Ghz yazılı olan bir işlemci 3.4 Ghz veya 3.6 Ghz hızında çalışabilir. Özetle her işlemcinin iki  hız değeri vardır. Birincisi, işlemcinin sınır hız değeri, ikincisi üreticinin riske girmeksizin  işlemcinin dengeli çalışabileceği hızı gösteren hız değeri.

Hız aşımı (overclock-ovurkılok diye okunur) işlemcinin üreticinin etikette belirlediği  hız değerinden yüksek değerlerde çalıştırılması işlemidir. Anakartta ayar değişikleriyle işlemcinin hızı artırılabilir. Sistem hızı (FSB), çarpan, voltaj değerlerinde yapılan değişikliklerle işlemci hızı artırılabilir. Örneğin, FSB’si 100 Mhz, saat çarpanı 20 olan bir bilgisayarda 20*100=2000 Mhz işlemci hızıdır. FSB değeri 133 Mhz yapılırsa 133*20=2660 Mhz=2.66 Ghz işlemci hızı elde edilir. İşlemcilerde hız aşımı gerçekleştirildiğinde, işlemciyle beraber diğer sistem bileşenlerinin de hızlı çalışması gerekir. Bu durum donanımların zorlanması ve ömürlerinin kısalması anlamına geliyor. Fakat teknolojik gelişmeleri takip etmek için zaten birkaç senede bilgisayarı değiştirmek gerekiyor diye düşünenler hız aşımını tercih edebilirler. Hız aşımı işlemiyle işlemci hızı bir noktaya kadar  artırılabilir. Belli bir hız değerinden sonra bilgisayar kilitlenmeleri, hatalar, hatta işlemci  yanmaları gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu du m, yükseltilen hızda işlemcinin kararlıçalışmadığını gösterir. Hız aşımı yapılmış sistemlerde işlemci daha fazla ısı üreteceğinden bu durumlarda soğutma daha önem kazanmaktadır.

İşlemci Türleri

Bu yazımızda son on yıldan bugüne kadar kullanılan işlemcileri, bunların soket yapılarını, tiplerini, pin sayısı, işlemci ailesi , işlemci hızı ve veriyolu hızlı gibi özelliklerini aktaracağız.

INTEL İŞLEMCİLER

1-Socket 1366 / LGA1366 (1366 Pin)

İşlemci Ailesi            İşlemci Hızı(mhz)        Veriyolu Hızı(mhz)

Intel Core i7,                   2667 – 3200                     2400 – 3200
Core i7 Extreme Edition

Resimlerde sol tarafta soket sağ tarafta işlemciler verilmiştir.

2-Socket 775 / LGA775 (775 Pin)

İşlemci Ailesi           İşlemci Hızı(mhz)        Veriyolu Hızı(mhz)

Intel Celeron D,              1600-3800                       533-1600
Core 2 Duo, Core 2 Quad
Core 2 Extreme, Pentium 4
Pentium 4 Extreme Edition, Pentium D
Pentium Dual-Core

3-Socket 478 / mPGA478B (478 Pin)

İşlemci Ailesi            İşlemci Hızı(mhz)        Veriyolu Hızı(mhz)

Intel Celeron, Celeron D,   1400-3466                         400-800
Mobile Pentium 4-M
Pentium 4
Mobile Pentium 4,

4-Socket 423 / PGA423 (423 Pin)

İşlemci Ailesi           İşlemci Hızı(mhz)        Veriyolu Hızı(mhz)

Intel Pentium 4              1300-2000                        400

5-Socket 370 / PGA370 (370 Pin)

İşlemci Ailesi          İşlemci Hızı(mhz)        Veriyolu Hızı(mhz)

Intel Celeron,                300-1400                          66-133
Pentium III VIA C3

6-Socket 7 (242 Pin)

İşlemci Ailesi         İşlemci Hızı(mhz)        Veriyolu Hızı(mhz)

Intel Celeron,               33-1133                           66-133
Pentium II, Pentium III

7-Socket 7 (321 Pin)

İşlemci Ailesi                   İşlemci Hızı(mhz)    Veriyolu Hızı(mhz)

AMD K5 / K6 / K6-2 / K6-III   75-570                         50-100
Cyrix 6×86, 6x86L, 6x86MX, MII
IBM 6×86, 6x86L, 6x86MX
IDT Winchip 2, Winchip C6
Intel Pentium, Pentium MMX
Rise Technology MP6
ST 6×86

İşlemci Seçimi

İŞLEMCİ SEÇİMİ

Yeni bir bilgisayar satın alırken, işlemci ve anakart konularına ayrıcadikkat etmelisiniz. Çünkü bu iki bileşen, birlikte bilgisayarın kalbini oluşturmaktadırlar ve performansları da diğer tüm bileşenlerin performansına doğrudan etki eder. Dünya'nın en büyük yonga üreticisi olan Intel'in 80'li yılların başından İtibaren bu endüstrideki İticigüç olduğunu söylemek yanlış olmaz. PC işlemcilerindeki rakipsiz liderliğini uzun süre sürdüren şirket, son birkaç yıldır önemli bir rakiple karşı karşıya. AMD, şirket büyüklüğü açısından Intel'in çok gerisinde kalsa da, ürettiği işlemciler ile dişli bir alternatif olmayı başarıyor.

Intel, yaklaşık 15 yıl önce piyasaya sürdüğü Pentium serisi işlemcileriyle büyük bir başarıya İmza atmıştı. Pentium'u sırasıyla Pentium II ve Pentium III takip etti. Bugün ise, kullanılan bilgisayarların büyük bölümünde serinin son halkası olan Pentium 4'lere rastlıyoruz. Üstelik bu işlemciler, 3 GHz'lik hızı çoktan aştılar bile. Ancak dilerseniz, 2 GHz'lik ya da daha düşük hızlarda çalışan Pentium 4 işlemcileri de tercih edebilirsiniz.

AMD ise, son yıllarda Athlon adını verdiği işlemci serisi ile büyük bir atılım yapmış durumda. Serinin son üyesi olan Athlon XP, Pentium 4'lerden hiç de aşağı kalmıyor. Üstelik fiyatları da Pentium 4'lere göre çok daha ucuz. İlk örnekleri 1999 yılında ortaya çıkan AMD Athlon işlemciler, bugün yüksek performansları ve uygun fiyatları ile dikkat çekiyorlar.

Güncel Athlon XP işlemcileri 1700+'dan 3200+'ya kadar uzanan farklı çekirdeklerle piyasada bulunabiliyorlar.

İşlemci Soğutma Temelleri

İşlemci soğutması hakkında birkaç temel noktaya değinmek çok yerinde olacaktır. Günümüzdeki tüm masaüstü işlemcileri üzerlerinde geniş bir metal yüzey bulundururlar. Böylece soğutulmaları çok daha kolay hale getirilmiştir. Bu metal yüzeye ısı dağıtıcısı (heat spreader) adı verilir. Onun üstüne konan büyük ve kanatçıklı, girintili-çıkıntılı metal parçaya ise pasif (fansız) soğutucu (heatsink) denir. Üstelik işlemcinin üzerindeki bu metal yüzey, pasif soğutucu yerleştirilirken işlemci çekirdeğinin fiziksel olarak zarar görmesini engeller.

Bir işlemcinin ısı üretmesi mimarisinin en olduğuna bağlıdır. Core 2, eski Pentium 4 ve Pentium D işlemcilerinden çok daha verimli çalışır. Üretilen ısı miktarı işlemcilerin çekirdek sayılarıyla da doğru orantılıdır. Diğer taraftan yüksek saat hızları yüksek gerilim gerektirir ve bu da güç tüketimini önemli ölçüde arttırır (uygulanan gerilime göre üstel olarak).

Klasik fanlı CPU soğutucuları boyut, katman (layout), malzeme, fan tipi ve fan boyutları bakımından çeşitli farklılıklar arz ediyorlar. İş ısıyı mümkün olduğunca hızlı bir şekilde sıcak noktadan uzaklaştırmaya gelince pasif soğutucuların boyutu, katmanı ve malzemesi, kısaca her şeyi birbiriyle alakalı olduğundan en iyi biçimde tasarlanmalılar. Metalin ısı iletkenliği ne kadar iyi (bakırın ısıl iletkenliği, alüminyumdan neredeyse iki kat fazladır) ve yüzey alanı ne kadar geniş olursa işlemci o kadar hızlı soğutulur. İşte bu yüzden pasif soğutucuların üzerinde olabildiğince çok sayıda girinti-çıkıntı ve kanatçık bulunmaktadır: Metal çabucak ısınır, sonra metal kanatçıklar arasında kalan havanın da ısısı gittikçe artar ve fan tarafından yaratılan bir hava akışı sayesinde sıcak hava metal kanatçıklar arasından çabucak uzaklaştırılır. Bakır alüminyumdan daha ağır ve pahalı olduğundan, saf bakırdan oluşan pasif soğutucuların üretilmesi pek tercih edilmez.


  İŞLEMCİ MONTAJI





Bilgisayar teknik servis
Bilgisayar montaj – işlemci kurulumu – soket 775 için
soket 775 İşlemci Montajı
soket 775 işlemci kurulumunda uyulması gereken bazı önemli kurulum ayrıntıları bulunmaktadır. Eğer kuruluma dikkat etmezseniz işlemciye ve işlemci yuvasına zarar verebilirsiniz.
P4 işlemciler artık yeni arabirime sahipler. Bu yeni işlemcilerdeki en büyük değişiklik artık altlarında bacaklarının olmaması. Artık işlemcinin altında dokunulmaması gereken ve işlemcilerin soket 775 isminin kaynağı olan 775 adet kontak noktası bulunuyor.
Montaj sırasında dikkat edilmesi gerekenler;

- İşlemcinin altındaki kontak noktalarına ve soket içindeki pinlere dokunmayın!
- İşlemciyi yuvaya eğim yapmayacak şekilde oturtun.

-Kolu kenara çekip kaldırdığınızda soketin kenarlarını kapatan çerçeve serbest hale geliyor.

-Serbest kalan metal çerçeveyi elinizle basitçe kaldırabilirsiniz.

-Temelde LGA 775 soketi şekilde görülenden ibaret. İşlemcinin iğneler üstüne “yumuşak iniş yapması” gerekiyor.

Yeni işlemcinin görünüşü.

-Dikkatle yerleştirmeye dikkat edin. Sakın düşürmeyin ve olabildiğince dengeli ve yavaşça oturtun.

İşlemciyi dik olarak yerine oturtun ve düzgün oturduğundan emin olun. İşlemcinin oturup oturmadığını bakarak anlayabilirsiniz kolu yerine kilitlemeden önce işlemciye her yönden eşit baskı uygulandığına dikkat edin ve işlemciyi elinizle zorlamayın. Eğer işlemci yerine tam oturmamışsa kenarlarından tutup dikkatlice kaldırın ve yeniden yerleştirmeyi deneyin.

Çentikler işlemciyi yanlış oturtmanızı engelliyor.

-Açık kolun gösterdiği yöndeki işlemci üzerindeki yazıların okunabilmesi gerekiyor.

-Şimdi çerçeveyi işlemci üzerine kapatın ve işlemcinin üzerindeki ısı yayıcıya yaslandığından emin olun.

-Dikkatle kolu kapatın

Soket LGA 775 ve Soket 478

Chipset ureten firmalar

-Via
-Sis
-Amd
-Intel
-Ali

Anakartlar

ANAKART 

Bir anakart bilgisayarın temel devre ve bileşenlerinin fiziksel düzenlemesidir. Yaklaşık 20 yıldır anakartlar bilgisayarların en önemli parçalarıdır. Anakartlar bilgisayarın veri ve güç alt yapılarıdır. Anakart  fiberglastan yapılmıştır. Anakart çok katmanlı basılmış devre elemanından başka bir şey değildir. Yani Bilgisayarın sinir sistemini üzerinde taşır. 
Günümüzdeki anakartlar eski anakartlara göre birçok şeyi üzerinde barındırırlar.Mesela bunlara lpt ve com seri bağlantıları ses kartı ekran kartı gibi ama bunun için iyi birşey diyemeyiz.Çünkü anakart üstünde olan mesela bir ses kartı veya bir ekran kartından verim alamayız ve tamamiyle işlemciye yüklenirler.Kısacası anakart biligisayarın olmassa olmazıdır.Bilgisayar varsa anakartta vardır. Yok ise bilgisayar bilgisayar olamaz. Bağlantılara gelince ise anakartta PCI denilen diğer aygıtları takacağımız yuvalar IDE ve SCSI portlar yani CDROM VE HD leri kullanmak için bağlantılarLED VE JUMPER bağlantılar ve güç power bağlantıları bulunur.İşlemci yuvaları mevcuttur.Bilgisayar tüm aygıtları anakarta bağlanıp oradan bilgi alışverişi sağlanır. 

Anakart Nedir?

Bilgisayara takılan tüm donanım anakarta bağlanır. Anakartın sağladığı veri yolları, adresler ve kontrol uniteleri sayesinde tüm donanım birbirleriyle haberleşebilir. Ayrıca anakart, bilgisayarın dış dünya ile haberleşmesini sağlayan USB, (Universal Serial Bus) LPT, COM gibi bağlantı noktaları sunar.

Bir bilgisayarın sahip olabileceği özellikleri anakart belirler. Takılabilecek işlemci tipi, RAM miktarı, ekran kartı tipi gibi özellikler anakartın özelliklerine bağlıdır.

Anakartlar tasarımlarına göre temel olarak üçe ayrılırlar.

AT Form-Factor: 1982 yılında geliştirilen ve 1990’lı yılların başlarına kadar yaygın olarak kullanılmıştır. Küçük olduğu için montajı zordur. Paralel ve seri bağlantı noktaları ayrı kablolar ile anakarta takılır. Soğutma sistemi eski işlemciler için yeterli olsa da ATX ve BTX yapılarına göre kötüdür.

ATX Form-Factor: AT standartı üzerinde daha iyi soğutma sistemi sağlamak amacıyla bir takım değişiklikler yapılarak geliştirilmiştir. Bu kartın tasarımında işlemci güç kaynağı fanının hemen alltına denk geldiği için daha iyi soğutma sağlar. Paralel ve seri bağlantı noktaları anakrata tümleşik olduğu için kablo kargaşası yaşanmaz. Kullanılan kasalar genelde daha büyük olduğu için montajı kolaydır. Bilgisayara verilen güç isletim sistemini kapatma komutuyla otomatik olarak kesilir.

BTX Form-Factor: ATX üzerinde bir takım değişiklikler yapılarak geliştirilmiştir. Anakart üzerindeki slot ve soketlerin yerleri, kasa içerisindeki ısının dışarıya daha kolay atılabilmesi için değiştirilmiştir.

1.YONGASETİ ( Chipset ) 
Yongaseti (chip set) anakartın "beynini" oluşturan entegre devrelerdir. Bunlara bilgisayarın trafik polisleri diyebiliriz: işlemci  önbellek sistem veri yolları çevre birimleri kısacası PC içindeki her şey arasındaki veri akışını denetlerler. Veri akışı PC'nin pek çok parçasının işlemesi ve performansı açısından çok önemli olduğundan yongaseti de PC'nizin kalitesi özellikleri ve hızı üzerinde en önemli etkiye sahip birkaç bileşenden biridir. Eski sistemlerde PC'nin farklı bileşen ve işlevlerini çok sayıda yonga denetlerdi. Yeni sistemlerde hem maliyeti düşürmek hem tasarımı basitleştirmek hem de daha iyi uyumluluk sağlamak için bu yongalar tek bir yonga seti olarak düzenlendi. Günümüzde en yaygın yonga seti Intel tarafından üretilmektedir. Intel kendi yongasetlerini bunların desteklediği veriyolu teknolo|ilerini de temsil edecek şekilde PCIset ve AGPset olarak da adlandırmaktadır. Silicon Integrated Systems (SiS) Acer Labs Inc. (ALi) VIA gibi üretici firmalann da geliştirdiği popüler yonga setleri vardır.

2.VERİYOLU ( BUS ) 
PC'nizin içindeki bileşenler birbirleri ile çeşitli şekillerde "konuşurlar". Kasa içindeki bileşenlerin çoğu (işlemci önbellek bellek genişleme kartları depolama aygıtları vs.) birbirleri ile veriyolları aracılığı ile konuşurlar. Basitçe bilgisayarın bir bileşeninden diğerine verileri iletmek için kullanılan devrelere veriyolu adı (bus) verilir. Bu veriyollarının ucunda da genişleme yuvaları bulunabilir. Sistem veriyolu denince genelde anakart üzerindeki bileşenler arasındaki veriyolları anlaşılır. Ayrıca anakarta takılan kartların işlemci ve belleğe erişebilmelerini sağlayan genişleme yuvalarına da veriyolu adı verilir. Tüm veriyolları iki bölümden oluşur: adres veriyolu ve standart veriyolu. Standart veriyolu PC'de yapılan işlemlerle ilgili verileri aktarırken adres veriyolu verilerin nerelere gideceğini belirler. Bir veriyolunun kapasitesi önemlidir; çünkü bir seferde ne kadar veri transfer edilebileceğini belirler. Örneğin 16 bit'lik veriyolu bir seferde 16 bit 32 bit'lik veri yolu 32 bit veri transfer eder. Her veriyolunun MHz cinsinden bir saat hızı (frekans) değeri vardır. Hızlı bir veriyolu verileri daha hızlı transfer ederek uygulamaların daha hızlı çalışmasını sağlar. Kullandığımız bazı donanım aygıtları da bu veriyollarına uygun olarak üretilirler. Sadece iki donanım aygıtını birbirine bağlayan veriyoluna "port" adı verilir. (örneğin AGP = Advanced Graphics Port). Anakartın üzerindeki farklı boyut ve renklerde yan yana dizilmiş kart takma yuvalarından bunları tanıyabilirsiniz. 
Veri yolu tipleri: 
• Industry Standart Architecture (ISA): Endüstri Standart Mimari 
• Extended Industry Standart Architecture (EISA): Gelişmiş Endüstri Standart Mimari 
• Microchannel Architecture (MCA): Mikro Kanal Mimari 
• VESA Local Bus (VLB): VESA Yerel Veriyolu 
• Peripheral Component Interconnect (PCI): Çevresel Aygıt Bağlantı Birimi 
• Accelerated Graphics Port (AGP): Hızlandırılmış Grafik Yuvası 
• PCI EXPRESS 

--- ISA --- 
(Industry Standard Architecture) Anakartınızın kenarına yakın yerde bulunan uzun siyah kart yuvaları ISA yu-vasıdır. 17 yıldan beri kullanılan eski bir veriyolu mimarisidir. 1984'te 8 bit'ten 16 bit'e çıkarılmıştır. Ama bugün bile 8 bitlik kartlar olabilir. Orneğin bir ISA kartın  yuvaya giren iki bölmeli çıkıntısının sadece bir kenarında bağlantı bacakları varsa bu 8 bitlik bir karttır. 90'lardan itibaren çoğu aygıt'ın daha hızlı PCI modeli çıktığından yavaş yavaş terkedilmeye başlanmıştır; hatta bugün ISA veriyolu olmayan anakartlar bile çıkmıştır. 1993'te Intel ve Microsoft Tak Çalıştır ISA standardını geliştirmiştir. Böylece işletim sistemi ISA kartların konfigürasyonunu sizin jumper'larla dip svvitch'lerle boğuşmanıza gerek kalmadan otomatik yapmaktadır. Yeni çıkan PIII ve P4 anakartlarında genel olarak tercih edilmemekte P4 anakartlarda kullanılmamaktadır. 


--- PCI --- 
(Peripheral Component Interconnect) 1993'te Intel tarafından geliştirilen bu veriyolu 64 bit'liktir ama uyumluluk problemlen nedeniyle uygulamada genelde 32 bit'lik bir veri yolu olarak kullanılır. 33 veya 66 MHz saat hızlarında çalışır. 32 bit ve 33 MHz PCI veriyolunun kapasitesi 133 MB/sn'dir. Anakartınızda PCI yuvaları ISA yuvalarının hemen yanında bulunur; beyaz renkte ve ISA'dan biraz daha kısadır. PCI veriyolu Tak Çalışır desteklidir. 

--- AGP --- 
(Advanced Graphics Port) Sadece ekran kartları için çıkarılmış bir veriyoludur. Grafik ağırlıklı uygulamalar geliştikçe (örneğin 3 boyutlu grafikler  tam ekran video) işlemci ile PC'nin grafik bileşenleri arasında daha geniş bir bant genişliğine ihtiyaç doğmuştur. Bunun sonucunda grafik kartlarında ISA'dan bir ara veriyolu standardı olan VESA'ya oradan da PCI'a geçilmiştir; ama bu da yeterli görülmeyince grafik kartının işlemciye doğrudan ulaşmasını sağlayacak ona özel bir veriyolu olan AGP 1997 sonunda geliştirilmiştir. AGP kanalı 32 bit genişliğindedir ve 66 MHz hızında çalışır. Yani toplam bant genişliği 266 MB/sn'dir. Ayrıca özel bir sinyalleşme metoduyla aynı saat hızında iki katı veya 4 katı daha hızlı veri akışının sağlanabildiği 2xAGP ve 4xAGP modları vardır. 2xAGP'de veri akış hızı 533 MB/sn olmaktadır. Ancak sistem veriyolu hızı 66 MHz ise 2xAGP tüm bant genişliğini kaplayıp diğer aygıtlara yer bırakmayacağı için 66 MHz'lik anakartlarda 1xAGP kullanılır. 100 MHz anakartlarda bant genişliği 763 MB/sn'ye çıktığından 2xAGP ile uyumludur. AGP 4X : Günümüzde genelde kullanılan 4X modudur. Çoğu anakart üreticisi bu modu destekliyor ve anakartlarında bu teknolojiyi kullanıyor ve aynı zamanda tüm ekran kartı üreticileri de bu teknolojiye ayak uyduruyorlar. Bu modda AGP veriyolu hızı 66 mhz’den 100 mhz’e çıkmıştır. Bunun pratikte 800 MB/Sn olarak hesaplanabilen bilen bir veri transfer hızıdır. Bu teknolojinin gelişmesiyle bu hız 1 GB/Sn'ye ulaşmıştır... 

--- PCI EXPRESS --- 
PCI EXPRESS  PCI ve AGP'nin orta vadede yerine geçecek yeni veriyolunun adıdır. PCIe veya PCIx diye de adlandırılır. PCI express; x16 hızında bir veri iletimi sağlıyor. Bu 16 yol 4 GB/s bant genişliği demek. Şimdilikbu bize günümüz AGP 8x görüntü kartlarının iki katı bellek bant genişliği veriyor. Ancak şimdiye kadar yapılan testlerde; tam olarak 2 katı performans alındığı söylenemez. 

Anakart Çeşitleri

İşlemcilere Göre Ana Kart Çeşitleri:

Ana kartlar, öncelikle üzerine takılacak işlemciler bazında gruplara ayrılırlar. Pentium ve Pentium MMX' ler için aynı tür, Pentium II, Celeron ve Pentium Pro işlemciler için ise ayrı ayrı ana kartlar kullanılır. Aynı işlemci için tasarlanmış ana kartlar, içerdikleri yonga setine bağlı olarak alt gruplara ayrılırlar.

Pentium Pro işlemciler için yalnızca tek tip yonga seti bulunur. Pentium ana kartlar için FX yongalı (chipsetli) , Pentium MMX ana kartlar için VX, HX ve TX yonga setine sahip ana kartIm: üretilmiştir.. FX, uzunca bir zaman önce ortadan kalktı. Diğerleri de piyasadan kalkmak üzere olduğu için, teknik ayrıntılarından burada bahsedilmeyecektir. Pentium n' den önce, ana kartlar içerdikleri ön bellek miktarına göre de ayrılırlardı. FX yonga' setli ana kartlar 128 ve 256 KB, VX, RX ve TX' ler 256' ya da 512 KB ön bellek ile satılıyorlardı. Son dönemde TX ana kartların 1 MB ön belleğe sahip olanları çıkmıştır. Pentium II ana kartlarında ilk önce FX yonga seti kullanılırken, şu anda LX ve BX yongası hakim olmuştur. LX ve BX ana kartlar arasındaki temel farklar, BX' in 333 MHz 'den daha hızlı işlemcileri de desteklemesi, 100 MHz SDRAM desteği, 100 MHz sistem(Bus) hızı desteğidir. BX yonga setli kartlar piyasaya çıkmadan önce ISA slot bulunmayacağı belirtiliyordu, fakat öyle olmadı. Hala BX chip setli ana kartlar üzerinde az da olsa ISA slotlara yer veriliyor. PX hariç, LX veBX yonga setli ana kartlar AGP (Accelerated Graphics Port - Hızlandırılmış Grafik Yuvası) adı verilen yeni bir yuva barındırıyorlar. Bu yuva ekran kartları için geliştirilmiştir ve ekran kartları bu yuvada PCI yuvalardan çok daha hızlı çalışmaktadır.

İşlemci Yuvasına Göre Ana kart Çeşitleri:

Ana kart üzerinde iki tip işlemci yuvası bulunur. Bunlar Slot ( Kart yuvalı) ve Socket (Dişi yuvalı). Normalde bu yuvalardan yalnızca bir tanesi Ana kart üzerinde yer alır. Bazı ana kartlar ise her iki yuvanın da bulunmasını sağlarlar. Örnekteki ana kartta ise, hem Celeron işlemciler için yapılmış olan socket PGA 370 dediğimiz yuva, hem de PII işlemciler için yapılmış olan Socket 1 yuva bulunmaktadır. Bu soketleretakılan işlemciler, işlemcinin gerek mimarisi gerekse boyutlan açısından birbirinden farklıdır. Bu yüzden işlemcilerin modeline göre yuvalar yapılmaktadır. Celeron bir işlemci almak isterseniz socket PGA 370 CPU yuvasını üzerinde bulunduran bir Ana kart alabilirsiniz. (Celeron işlemciler ilk çıktıklannda Socket 1- PII yuvalanna takılabilir olarak üretildiler.)

Yeni çıkarılan Celeron işlemciler socket PGA 370'e göre üretilmeye başlandı. Piyasada Slot 1 'e göre yapılmış Celeron işlemciler hala var. Eğer şimdi Celeron işlemcili bir makina alıp daha sonra PII ye terfi etmek isterseniz aldığınız Ana kartın Slot 1 CPU yuvasına sahip olanını, sadece Celeron kullanınm derseniz, Socket PGA 370 CPU yuvası bulunduran bir ana kart seçmelidir. Eğer Socket PGA 370'li bir Ana kart alır ve sonra PII' ye geçmek isterseniz, Ana kartınızı da değiştirmek zorunda kalırsınız.